آیه 13 سوره صف

وَ أُخْرى‌ تُحِبُّونَها نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ «13»

وَ أُخْرى‌ تُحِبُّونَها: و با وجود مغفرت و ثواب آخرتى نعمتى ديگر است كه دوست مى‌داريد آن را، و آن نعمت، نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ‌: نصرتى است از جانب خدا بر مخالفين، وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ‌: و فتح مكه، يا فتح فارس و روم باشد. يا مراد فتح تمام فتوحى است كه در اسلام واقع شده و قريب به معنى عاجل، هر فتحى كه در دنيا براى اهل اسلام واقع شود. وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ‌: و بشارت بده اى پيغمبر مؤمنان را به اين هر دو نعمت آجل كه ثواب و مغفرت است در عقبى، و نصرت و فتح در دنيا.

يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى‌ تِجارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ «10» تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ «11» يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ يُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَساكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ «12» وَ أُخْرى‌ تُحِبُّونَها نَصْرٌ مِنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِيبٌ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِينَ «13» يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا أَنْصارَ اللَّهِ كَما قالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوارِيِّينَ مَنْ أَنْصارِي إِلَى اللَّهِ قالَ الْحَوارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصارُ اللَّهِ فَآمَنَتْ طائِفَةٌ مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ وَ كَفَرَتْ طائِفَةٌ فَأَيَّدْنَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلى‌ عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظاهِرِينَ «14»

ترجمه‌

اى كسانيكه ايمان آورديد آيا دلالت كنم شما را بر تجارتى كه برهاند شما را از عذاب دردناك‌

ايمان بياوريد بخدا و پيغمبرش و كارزار كنيد در راه خدا بمالها و جانهاتان اين بهتر است براى شما اگر بدانيد

ميآمرزد براى شما گناهانتان را و داخل ميكند شما را در بهشتهائيكه جارى است در آنها نهرها و مسكنهائى پاكيزه در بوستانهاى اقامتگاه دائمى اينست كاميابى بزرگ‌

و علاوه بر آن نعمت ديگرى كه دوست ميداريدش كه نصرتيست از خدا و فتحى نزديك و مژده ده مؤمنان را

اى كسانيكه ايمان آورديد باشيد ياوران خدا همچنانكه گفت عيسى پسر مريم به اصحاب خاص خود كيانند ياوران من بسوى خدا گفتند اصحاب خاص او مائيم ياوران خدا پس ايمان آوردند گروهى از بنى اسرائيل و كافر شدند طائفه‌اى پس بتأييد خود ظفر داديم آنانرا كه ايمان آوردند بر دشمنانشان پس گرديدند غلبه كنندگان.

تفسير

گفته‌اند بعد از نزول آيه اوّل كه معناى آن ظاهر و عنايت و لطفى است از خدا بر بندگان و طلبى بصورت سؤال مسلمانان به پيغمبر اكرم عرضه داشتند اگر ما ميدانستيم آن تجارت چيست از اموال و اولاد و جانهاى خودمان در

جلد 5 صفحه 198

تحصيل آن دريغ نمينموديم پس آيه دوم نازل شد و قمّى ره نيز اين معنى را از امام باقر عليه السّلام نقل نموده و مفاد آن آنستكه آن تجارت ايمان بخدا و پيغمبر او و جهاد در راه خدا است بمالهاتان و جانهاتان كه از انفاق در راه خدا و جنگ با دشمنان او دريغ ننمائيد و اينكه از مصدر بصورت مضارع تعبير فرموده ظاهرا براى تأكيد در طلب آنست كه فرض تحقّق آن شده و اين تجارت بهتر از تجارتهاى دنيوى است اگر مردم بدانند نتائج باقيه آنرا و در صورتى كه موفّق شوند بچنين تجارتى ميآمرزد خدا براى آنها گناهان گذشته آنانرا و داخل ميفرمايد ايشانرا در بهشتهائيكه از كنار درختان آنها نهرهاى آب شيرين و گوارا جارى است و در منازل و عمارات پاك و پاكيزه‌اى كه در بوستانهاى هميشه بهار بى‌زوال براى ايشان بنا شده از انواع جواهر جاى گزين ابدى خواهند بود و اين كاميابى بزرگ است نه نعيم موّقت مشوب بآلام دنيا و نعمت ديگرى كه در اين صورت خداوند بايشان مرحمت ميفرمايد كه آنرا دوست دارند چون طالب نقدند نصرت الهيّه و فتح نزديكى است كه نصيب آنان خواهد شد كه گفته‌اند فتح مكه بوده و قمى ره آنرا باين فتح و فتح قائم عليه السّلام تفسير فرموده و بعضى بفتح ايران و روم و ساير فتوحات اسلامى حمل نموده‌اند و ظاهرا خداوند بشارت باهل ايمان داده فتحى را كه منتظر و مشتاق بآن بودند و بزودى انجاز فرموده وعده خود را تا ظاهر شود بر آنها صدق مواعيد او و آن فتح مكّه و امثال آنست كه در آيات سابقه ترغيب بجهاد براى آن شده و در آيه اخيره ميفرمايد اى اهل ايمان يارى نمائيد خدا را بيارى دين او و لشگر خدا باشيد و اطاعت نمائيد پيغمبر خودتان را در امر بجهاد چنانچه حضرت عيسى بخواص اصحاب خود كه حواريّون خوانده شدند و در سوره آل عمران تفسير آن گذشت فرمود كيانند ياران و لشگريان من با توجه بيارى خدا و تقرّب بسوى او گفتند مائيم ياوران خدا بيارى تو پس گرويدند بآنحضرت دسته‌ئى از بنى اسرائيل و اقرار نمودند به نبوّت و عصمت و طهارت او و مادرش و منكر شدند دسته‌اى از آنها تمام مراتب مذكوره را پس خداوند تأييد فرمود اهل ايمان باو را كه پيروان حقيقى او و مسلمانانند بغلبه دادن بر دشمنانشان كه يهودند

جلد 5 صفحه 199

و او و مادرش را متّهم نمودند پس صبح كردند گروندگان باو در عالم با آنكه غالب بودند بر معاندين خودشان در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه بخواند سوره صف را و مداومت بخواندن آن نمايد در نمازهاى واجب و مستحب خود خداوند او را در صف ملائكه و انبياء مرسلين خود قرار خواهد داد و الحمد للّه رب العالمين و صلّى اللّه على محمد و آله الطاهرين.

جلد 5 صفحه 200

وَ أُخري‌ تُحِبُّونَها نَصرٌ مِن‌َ اللّه‌ِ وَ فَتح‌ٌ قَرِيب‌ٌ وَ بَشِّرِ المُؤمِنِين‌َ «13»

جلد 16 - صفحه 521

و ديگر ‌از‌ ثمرات‌ ‌اينکه‌ ايمان‌ و ‌اينکه‌ جهاد ‌که‌ ‌شما‌ مؤمنين‌ دوست‌ ميداريد نصرت‌ الهي‌ ‌که‌ ‌بر‌ دشمن‌ ظفر پيدا مي‌كنيد و فتح‌ نزديكي‌ و بشارت‌ ده‌ مؤمنين‌ ‌را‌.

تُحِبُّونَها ‌آن‌ ثمره آخرتي‌ ‌در‌ قيامت‌ ‌پس‌ ‌از‌ بعث‌ ‌است‌ و امّا ثمره‌ ‌که‌ ‌در‌ دنيا عاجلا ‌براي‌ ‌شما‌ دارد ‌که‌ دوست‌ مي‌داريد ‌ يا ‌ ‌براي‌ پيشرفت‌ و غلبه ‌بر‌ خصم‌ ‌ يا ‌ ‌براي‌ عظمت‌ اسلام‌ ‌ يا ‌ ‌براي‌ منافعي‌ و غنائمي‌ ‌از‌ كفّار بدست‌ مي‌آيد.

نَصرٌ مِن‌َ اللّه‌ِ ‌که‌ ملائكه‌ ‌را‌ بمدد ‌شما‌ مي‌فرستد ‌ يا ‌ القاء رعب‌ ‌در‌ قلوب‌ كفّار مي‌كند ‌ يا ‌ سكينه‌ و اطمينان‌ ‌در‌ قلوب‌ ‌شما‌ مي‌فرمايد وَ فَتح‌ٌ قَرِيب‌ٌ ‌که‌ فتح‌ مكه‌ ‌ يا ‌ بلاد كفار وَ بَشِّرِ المُؤمِنِين‌َ بهر دو ثمره‌ دنيوي‌ و اخروي‌.

]

(آیه 13)- در این آیه به دو شاخه از مواهب الهی در دنیا نیز اشاره کرده، می‌فرماید: «و (نعمت) دیگری که آن را دوست دارید به شما می‌بخشد، و آن یاری خداوند، و پیروزی نزدیک است» (و اخری تحبونها نصر من الله و فتح قریب).

چه تجارت پرسود و پربرکتی؟ که سراسرش فتح و پیروزی و نعمت و رحمت است.

سپس به همین دلیل به مؤمنان در مورد این تجارت بزرگ تبریک می‌گوید و می‌افزاید: «و مؤمنان را بشارت ده» به این پیروزی بزرگ (و بشر المؤمنین).